جامعه و پژوهش

معرفی کتاب

عنوان: انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1386

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

نمی‌شود در زمینه‌ی انقلاب اسلامی دغدغه داشت و کتاب افروغ را نخواند! «انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن» فهمی عمیق از انقلاب اسلامی و مبانی آن به دست می‌دهد و از کوته‌اندیشی های اغلب نظریه‌پردازان جامعه‌شناسی انقلاب به دور است؛ چرا که انقلاب اسلامی را که به گفته‌ی امام(ره) هدیه‌ی غیبی الهی است را نمی توان با نگاه مادی فهم نمود. عماد افروغ با در نظر گرفتن حضرت امام خمینی (ره) به عنوان نظریه پرداز اصلی انقلاب اسلامی و با واکاوی مبانی نظری و فلسفی و عرفانی ایشان تلاش نموده است تا زمینه‌ی لازم برای فهم و تبیین دقیق و علمی – فلسفی انقلاب اسلامی و درک دلالت‌ها و پیام‌های متنوع و تودرتوی حکمی، معنوی سیاسی و اجتماعی آن را فراهم کند و به بسط و روشن‌تر شدن وجه صداریی و کل‌گرایی توحیدی انقلاب اسلامی و تبیین فلسفی انقلاب اسلامی براساس حکمت متعالیه بپردازد.

در بخشی از معرفی کتاب آمده است: درست است که جمهوری اسلامی بر پایه‌ی مخالفت مبنایی با جدایی دین و اخلاق از سیاست و یا به عبارتی سکولاریسم شکل گرفته و منادی پیوند دین و اخلاق با سیاست است، اما خطری که نظام برخاسته از آرمان های متعالی و زمینه‌های مستعد فرهنگی و تاریخی را تهدید می‌کند، سیاسی شدن دین و اخلاق، ابزارگرایی دین و یا به عبارتی ماکیاولیسم مذهبی است. افروغ درباره‌ی انقلاب اسلامی می نویسد: این انقلاب مترصد است تا به سه نیاز همیشگی بشر یعنی آزادی، عدالت و معنویت پاسخی جامع، هم زمان و هم‌آهنگ دهد. انقلاب اسلامی ایران و لایه‌های چهارگانه‌ی مرتبط با آن یعنی کل‌گرایی توحیدی، آموزه‌های اسلامی و عدالت‌طلبانه شعارهای استقلال، آزادی،جمهوری اسلامی و تبلور قانونی آن در قالب قانون اساسی، بیانگر این جامع‌نگری است.

موضوع کتاب در قالب ۱۴ گفتار تنظیم شده است. دو گفتار اول به طور عمده ناظر بر آسیب شناسی و ضرورت ارکان و مبانی نقد جمهوری اسلامی است. در گفتار سوم، افروغ به تبیین انقلاب اسلامی بر اساس فلسفه‌ی حکمت متعالیه پرداخته و پس از مقایسه‌ی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی در گفتار بعد، فصلهای ششم تا نهم را به تبیین اندیشه‌ی سیاسی امام (ره) پیرامون مفاهیم مشروعیت، مردم‌سالاری دینی، آزادی و دموکراسی (مردم‌سالاری) اختصاص می‌دهد. افروغ از انقلاب اسلامی تحت عنوان رنسانسی دیگر یاد می‌کند و پس از ذکر سه چالش مهم غرب بعد از فروپاشی بلوک شرق، به تبیین انقلاب اسلامی می‌پردازد. به نظر وی این سه چالش که عبارتند از تضاد سود و نیاز، خودویرانگری خرد خودبنیاد و تضاد بین بنا و مبنا، در انقلاب اسلامی ایران پاسخ خود را یافته اند. فصل بعد که شاید به نوعی حرف اساسی افروغ است، نظام جمهوری اسلامی را فلسفه‌ی سیاسی سوم می‌داند که توانسته است بین تئوکراسی و دموکراسی جمع کند. سه گفتار آخر این کتاب به موضوعات بایسته‌های اصول‌گرایی خلاق و انتقادی و جنبش حزب الله لبنان پرداخته است.