جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

۶ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «عماد افروغ» ثبت شده است

معرفی کتاب: مناقشه‌ی حق و مصلحت و بن‌بست جنبش دانش‌جویی

علی محمدزاده | شنبه, ۲۹ اسفند ۱۳۹۴، ۰۲:۱۵ ب.ظ

عنوان کتاب: مناقشه‌ی حق و مصلحت و بن‌بست جنبش دانش‌جویی

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: تهران؛ سوره‌ی مهر

مناقشه حق و مصلحت و بن بست جنبش دانشجویی

کتاب «مناقشه‌ی حق و مصلحت و بن‌بست جنبش دانش‌جویی»، به دو بحث مستقل و البته مرتبط «حق و مصلحت» و «جنبش دانش‌جویی» می‌پردازد. در بحث اول، افروغ به این مسئله می‌پردازد که در نهضت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی ـ من جمله انقلاب اسلامی ایران ـ پس از به بار نشست نهضت، عده‌ای به نام حقیقت بر سر سفره‌ی گسترده‌ی فراهم آمده می‌نشینند و در جهت تداوم بخشیدن به منافع و مصالح شخصی، گروهی و جناحی خود، سد راه حق و حقیقت می‌شوند. به عبارت دیگر، به بهانه‌ی مصلحت‌های گوناگون، ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی خرج مصالح می‌شوند. این مسئله‌، از جمله آسیب‌های اساسی نهضت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی است. بنابراین، برای جلوگیری از این مسئله و بحران‌های ناشی از آن، باید نسبت میان حق و مصلحت روشن و معین شود. از دیدگاه افروغ، لازم است روشن‌فکران متعهد و حقیقت‌گرایان، زمینه و بستر را برای طرح مواضع حقیقت‌گرایانه فراهم نموده و عرصه‌ را برای مصلحت‌اندیشی ـ خصوصاً مصلحت‌اندیشی‌های کاذب و القای مصالح شخصی و گروهی به نام مصالح نظام ـ ضیغ نمایند. از سوی دیگر، باید نسبت به تعریف اصول و قواعد روش‌شناختی اقدام و زمینه را برای روش‌مند شدن تشخیص مصلحت فراهم نمود. اهمیت حق و مصلحت از آن‌جا معین می‌شود که در مقاطع گوناگون تاریخی، شاهد بوده‌ایم که اصحاب سیاست، منافع فردی و گروهی خود را به‌عنوان مصالح کلان نظام جا زده و به این وسیله به اغوای توده‌ها و دل‌بستگان به انقلاب و کشور پرداخته‌اند. آن‌چه محل تأمل است این‌که در شرایط حاضر کشور، شاهد چربیدن تصمیمات مصلحت‌گرایانه بر تصمیمات حقیقت‌گرایانه و بالعکس، در مظان اتهام قرار گرفتن حقیقت‌گرایان هستیم و این همان آسیبی است که افروغ سال‌ها پیش نسبت به آن هشدار داده است.

در بحث جنبش دانشجویی، افروغ به مسئله‌ی نقد درون‌گفتمان انقلاب اسلامی، به‌عنوان ضرروت حال‌ حاضر نظام جمهوری اسلامی و رسالت جنبش دانش‌جویی اشاره می‌کند. از دیدگاه افروغ، جنبش دانش‌جویی باید به رسالت نقادی خود توجه کند و از آن‌چه افروغ تحت عنوان موانع نقد از آن یاد می‌کند، احتراز نماید. از جمله موانع اساسی نقش‌آفرینی جنبش دانش‌جویی از دیدگاه عماد افروغ، جذب و استحاله‌ی آن در بدنه‌ی قدرت دولتی و مبدل شدن آن به ابزار استیلا و هژمونی قدرت دولتی است. مسئله‌ی که افروغ به عنوان یکی از چالش‌های اساسی جنبش عدالت‌خواهی در آن مقطع زمانی ـ سال 1385 ـ اشاره می‌کند و این جنبش را از بدل شدن به توجیه‌گر اقدامات دولت نهم که با شعار عدالت‌خواهی بر سر کار آمده است، برحذر می‌دارد. افروغ معتقد است جذب شدن فکری و عملی در بدنه‌ی قدرت دولتی و رسمی از یک سو و خلط مصالح کلان نظام با مصالح جناحی و گروهی، مسائلی هستند که می‌توانند جنبش دانش‌جویی را با بن‌بست مواجه سازند.

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: گفت‌وگو؛ ابزار یا گفتمان

علی محمدزاده | پنجشنبه, ۲۷ اسفند ۱۳۹۴، ۱۰:۱۷ ب.ظ

عنوان کتاب: گفت‌وگو؛ ابزار یا گفتمان

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: تهران؛ سوره‌ی مهر

گفت و گو؛ ابزار یا گفتمان

کتاب «گفت‌وگو؛ ابزار یا گفتمان» دربردارنده‌ی نگاه‌های افروغ نسبت به مسائل بین‌المللی انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی است. مسئله‌ی اساسی عماد افروغ در نگاه‌های بین‌المللی‌اش، «توحیدگرایی» است. به این معنی که از دیدگاه افروغ آن‌چه جوهره‌ی اساسی ادیان را تشکیل می‌دهد، توحیدگرایی است و این مسئله، محور مشترکی است که اختلافات و تمایزات مناسکی در مقابل آن رنگ می‌بازد و امکان یکی شدن ادیان إلهی را فراهم می‌کند. این موضوع، می‌تواند محور گفت‌وگوی ادیان و صلح بین‌المللی قرار گیرد. بر این اساس، از دیدگاه افروغ، بهتر است به‌جای گفت‌وگوی تمدن‌ها، از گفت‌وگوی ادیان سخن گفته شود و ادیان إلهی محور صلح جهانی قرار گیرند (ص13). از سوی دیگر، افروغ بر این نکته انگشت می‌گذارد که در مبانی و اصول انقلاب اسلامی، حقیقت امری ازلی و ابدی است و لذا بایستی از نگاه نسبی‌گرایانه و گفتمانی ناشی از عقلانیت مفاهمه‌ای هابرماسی به گفت‌وگو و در نتیجه حقیقت پرهیز کرد و به گفت‌وگو و مفاهمه، به‌عنوان یک ابزار نگاه کرد (ص12 و 13).  

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: حقوق شهروندی و عدالت

علی محمدزاده | شنبه, ۲ فروردين ۱۳۹۳، ۰۶:۳۸ ب.ظ

معرفی کتاب

عنوان کتاب: حقوق شهروندی و عدالت

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

حقوق شهروندی و عدالت

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دکتر عماد افروغ، نسبت آزادی و عدالت است که در ادامه‌ی دوگانه‌ی اساسی فرد- جامعه و عاملیت- ساختار است. افروغ در آثار متعدد خود درصدد بیان این نکته است که میان این دو مفهوم تضاد و تعارض وجود ندارد؛ بلکه این دو در پیوندی عمیق باهم هستند. تفسیری که افروغ از انقلاب اسلامی به دست می‌دهد نیز مبتنی بر همین پروبلماتیک است: به نظر افروغ در انقلاب اسلامی ایران از سویی شعار محوری انقلاب فرانسه، یعنی آزادی، متجلی است و از سوی دیگر شعار محوری انقلاب روسیه، یعنی عدالت و این دو مفهوم بااخلاق و معنویت است که به یکدیگر پیوند می‌یابند. در حقیقت انقلاب اسلامی ایران مترصد است به سه نیاز همیشه‌گی بشر، یعنی آزادی، عدالت و معنویت پاسخی جامع، هماهنگ و هم‌زمان بدهد.

بحث از حقوق شهروندی و نسبت آن با عدالت نیز در ادامه‌ی همین مسئله است و با توجه به این‌که به نظر افروغ ما در تاریخ سی و چندساله‌ی پس از انقلاب هم‌واره میان آزادی‌خواهی و عدالت‌خواهی در نوسان بوده‌ایم، اهمیت دو چندان می‌یابد. در ادامه به برخی نکات از این کتاب اشاره خواهیم کرد.

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: احیاگری و مردم‌سالاری دینی

علی محمدزاده | يكشنبه, ۲۵ اسفند ۱۳۹۲، ۰۹:۴۷ ب.ظ

معرفی کتاب

عنوان کتاب: احیاگری و مردم‌سالاری دینی

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1389

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

احیاگری و مردم سالاری دینی

این کتاب در واقع جلد دوم کتاب «انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن» است که در آن افروغ به بحث درباره‌ی انقلاب اسلامی ایران و نسبت ولایت فقیه و مردم‌سالاری می‌پردازد.

به نظر افروغ انقلاب اسلامی ایران دارای صبغه‌ای فلسفی، عرفانی و کلامی- فقهی است که مترصد است به سه نیاز همیشگی بشر، یعنی آزادی، عدالت و معنویت پاسخی جامع، هماهنگ و هم‌زمان بدهد. رکن دینی و شیعی این انقلاب که در زمان غیبت به اجتهاد و فقاهت برمی‌گردد، آن را به مثابه‌ی مقوله‌ای بیناذهنی و نظارت‌پذیر از هرگونه شبهه‌ی شخصی و اقتدارگرایی، به‌ویژه اقتدارگرایی قدسی و عرفانی و فرادسترس، مبرا می‌سازد. افروغ معتقد است امام خمینی(ره) بر متفاوت بودن ولایت معصوم و ولایت‌فقیه تأکید داشت و ولایت‌فقیه را دائرمدار ولایت سیاسی و حیات اجتماعی و ولایت کبری را مخصوص معصوم می‌دانست. از این دیدگاه، ولایت‌فقیه چون دائرمدار فقه است، ولایتی قانون‌مدار، منضبط، قاعده‌مند و پیش‌بینی‌پذیر و تنها راه اتصال و پیوند عقل با وحی در زمان غیبت است؛ افروغ در این کتاب به بحث و بررسی پیرامون چنین برداشتی از ولایت‌فقیه می‌پردازد و نسبت آن را با دموکراسی مورد بحث قرار می‌دهد.

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

علی محمدزاده | پنجشنبه, ۸ فروردين ۱۳۹۲، ۱۲:۴۳ ق.ظ
معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی
معرفی کتاب

عنوان کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

«هویت ایرانی و حقوق فرهنگی» کتابی است که نباید خواندن آن‌را از دست داد: پاسخ بسیاری از پرسش‌ها و مسائل در باب چالش‌های فرهنگی امروز جامعه‌ی ایران را می‌توان در این کتاب یافت. سال‌هاست که در مسائلی چون رواج پوشش‌های مختلف و اغلب الگو گرفته از رسانه‌های جهان سرمایه‌داری، گرایش جوانان به نمادها و سبک زنده‌گی غربی، بحران هویت جوان امروز و مانند این‌ها ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. این‌که تا چه اندازه باید از این مسئله نگران بود؛ از چه منظری باید به این‌گونه مسائل نگریست و چه‌گونه باید با آن مواجه شد، نیازمند یک بینش صحیح و استوار درباره‌ی هویت ایرانی است. افروغ در این کتاب نظام فکری منسجمی را در باب فرهنگ و هویت طرح می‌کند و دیدگاه‌های خواندنی‌ای چه در عرصه‌ی فهم نظری از فرهنگ و هویت ایرانی و چه در ساحت سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی فرهنگی و مدیریت فرهنگی به مخاطب عرضه می‌کند.

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن

علی محمدزاده | شنبه, ۳ فروردين ۱۳۹۲، ۰۳:۰۰ ب.ظ

انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن

معرفی کتاب

عنوان: انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1386

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

نمی‌شود در زمینه‌ی انقلاب اسلامی دغدغه داشت و کتاب افروغ را نخواند! «انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن» فهمی عمیق از انقلاب اسلامی و مبانی آن به دست می‌دهد و از کوته‌اندیشی های اغلب نظریه‌پردازان جامعه‌شناسی انقلاب به دور است؛ چرا که انقلاب اسلامی را که به گفته‌ی امام(ره) هدیه‌ی غیبی الهی است را نمی توان با نگاه مادی فهم نمود. عماد افروغ با در نظر گرفتن حضرت امام خمینی (ره) به عنوان نظریه پرداز اصلی انقلاب اسلامی و با واکاوی مبانی نظری و فلسفی و عرفانی ایشان تلاش نموده است تا زمینه‌ی لازم برای فهم و تبیین دقیق و علمی – فلسفی انقلاب اسلامی و درک دلالت‌ها و پیام‌های متنوع و تودرتوی حکمی، معنوی سیاسی و اجتماعی آن را فراهم کند و به بسط و روشن‌تر شدن وجه صداریی و کل‌گرایی توحیدی انقلاب اسلامی و تبیین فلسفی انقلاب اسلامی براساس حکمت متعالیه بپردازد.

  • علی محمدزاده