جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

علی محمدزاده | پنجشنبه, ۸ فروردين ۱۳۹۲، ۱۲:۴۳ ق.ظ
معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی
معرفی کتاب

عنوان کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

«هویت ایرانی و حقوق فرهنگی» کتابی است که نباید خواندن آن‌را از دست داد: پاسخ بسیاری از پرسش‌ها و مسائل در باب چالش‌های فرهنگی امروز جامعه‌ی ایران را می‌توان در این کتاب یافت. سال‌هاست که در مسائلی چون رواج پوشش‌های مختلف و اغلب الگو گرفته از رسانه‌های جهان سرمایه‌داری، گرایش جوانان به نمادها و سبک زنده‌گی غربی، بحران هویت جوان امروز و مانند این‌ها ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. این‌که تا چه اندازه باید از این مسئله نگران بود؛ از چه منظری باید به این‌گونه مسائل نگریست و چه‌گونه باید با آن مواجه شد، نیازمند یک بینش صحیح و استوار درباره‌ی هویت ایرانی است. افروغ در این کتاب نظام فکری منسجمی را در باب فرهنگ و هویت طرح می‌کند و دیدگاه‌های خواندنی‌ای چه در عرصه‌ی فهم نظری از فرهنگ و هویت ایرانی و چه در ساحت سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی فرهنگی و مدیریت فرهنگی به مخاطب عرضه می‌کند.

افروغ در این کتاب تعریف استواری از فرهنگ به‌دست می‌دهد:

به نظر او فرهنگ چند لایه دارد که در طول هم قرار می‌گیرند.

لایه‌ی اول جهان بینی است؛ آن‌چه از سنخ فکر و اندیشه و تامل در هستی است.

لایه‌ی دوم ارزش‌ها است؛ یعنی ملاک‌های داوری نسبت به خوبی، بدی، زشتی و زیبایی، درستی و غلط بودن موضوع یا حادثه ای.

سومین لایه الگوهای رفتاری، هنجارها، آداب و سنن، مناسک و شعائر است.

لایه‌ی چهارم نمادها و سمبلها هستند؛ مانند معماری، موسیقی و انواع تجلیات نمادین.

پنجمین لایه ایدئولوژی است که ریشه در ارزش‌ها دارد.

در لایه‌ی ششم دو مولفه‌ی دیگر قرار دارد: تکنولوژی مادی و تکنولوژی اجتماعی. تکنولوژی مادی مهارت به‌کارگیری و ساخت اشیاء و تکنولوژی اجتماعی نحوه‌ی ارتباطات و سامان‌دهی افراد است.

اولین لایه، لایه‌ی فکر و اندیشه و جهان‌بینی است. این لایه به لایه‌ی ارزش‌ها منجر می‌شود و لایه‌ی ارزش‌ها از نظر هستی‌شناسی از دل جهان‌بینی بیرون می‌آید. داوری‌ها، الگوهای رفتاری و سمبل‌ها، مرتبط با لایه‌ی اول یعنی جهان‌بینی هستند؛ هرچند میزانی از شکاف در ساحت عمل قابل رویت و پذیرفتنی است.

در این لایه‌های شش‌گانه، لایه‌های فوقانی تاریخی‌تر اند و ریشه در پیشینه و تاریخ یک قوم دارند و لایه‌های پایینی- بالاخص نمادها- ارتباط کم‌تری با تاریخ و ته‌نشست‌های تاریخی دارند. لذا وزنی که لایه‌ی جهان‌بینی دارد با وزنی که لایه‌ی نمادها دارد یکسان نیست.

بر اساس این نگاه به فرهنگ، افروغ هویت را نیز چند لایه می‌بیند و به نظر او اساس هویت یک قوم لایه‌ی جهان‌بینی، ارزش‌ها و هنجارها است. ملاک قضاوت درباره‌ی افراد نیز هم‌این لایه‌های زیرین هویتی است و لایه‌ی نمادها نمی‌تواند ملاک قضاوت قرار گیرد. به این معنا که مثلا اگر جوانی  نماد دینی را ندارد، نمی‌توان گفت دین‌دار نیست؛ ولی به لحاظ این‌که بین لایه‌ی جهان‌بینی و نمادها فاصله افتاده است، باید احساس خطر کرد.

به‌نظر افروغ در تاریخ ایران- چه در دوره‌ی پیش از اسلام و چه‌ پس از ورود اسلام به ایران- ایرانیان هم‌واره یکتاپرست و موحد بوده‌اند و عناصری چون یکتاپرستی، نگاه سلسله‌مراتبی، فلسفه‌ی تاریخ مبتنی بر نبرد حق علیه باطل و... را می‌توان در پیشینه‌ی تاریخ ایرانیان یافت و هم‌این عناصر هستند که شالوده و بن‌مایه‌ی هویت ایرانی را شکل می‌دهند.

بر اساس این نگاه به هویت و فرهنگ، افروغ در کتاب «هویت ایرانی و حقوق فرهنگی» به مسائل گون‌آگون در باب فرهنگ و سیاست، جوان و هویت، حقوق فرهنگی، مدیریت فرهنگی، هنر و نقد درون گفتمانی و چالش‌های فرهنگی ایران می‌پردازد و نظرات روشن‌گرانه ای را مطرح می‌کند که هر یک می‌تواند باب تحقیقات و پژوهش‌های بسیاری را به روی مجامع دانش‌گاهی و علمی بگشاید.

ذکر این نکته نیز لازم است که با توجه به طرح بحث «سبک زنده‌گی» و «الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت» توسط ره‌بر انقلاب و ضرورت توجه به مبانی فکری و هستی‌شناختی در باب این مسائل، خواندن مباحث نظری و فکری در این مسائل امری الزامی است.

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی